De onzichtbare waarde van luisteren in de Palliatieve Zorg

In deze gesprekken, die vaak rond het uur duren, wordt er een landschap geschilderd van wensen, behoeften en wat het leven nog waardevol maakt in de tijd die rest. Hier, in deze momenten van kwetsbaarheid, speelt Advanced Care Planning (ACP) een cruciale rol. ACP biedt een kader waarin patiënten hun wensen voor de laatste fase van hun leven kunnen uitspreken. Het gaat niet alleen om medische beslissingen, maar om hoe ze de tijd die ze nog hebben willen vormgeven. Wat is nog belangrijk? Wat geeft nog zin? Dit zijn geen gemakkelijke vragen, maar ze zijn essentieel om een waardig einde te kunnen realiseren.

Zingeving is een rode draad in deze gesprekken. Voor sommigen betekent zingeving een laatste keer naar hun favoriete plek gaan, voor anderen is het simpelweg de hand vasthouden van een geliefde. Wat mij telkens weer raakt, is hoe deze gesprekken zich ontvouwen wanneer er echt geluisterd wordt. Niet alleen naar de woorden, maar naar de stilte ertussen, naar de emoties die schuilgaan achter een ingehouden traan of een geforceerde glimlach.

Het luisteren in deze gesprekken is niet passief. Het is een actief proces van begrijpen, bevestigen en soms gewoonweg samen zwijgen. Het gaat om het creëren van een ruimte waar mensen zich veilig voelen om hun diepste angsten en verlangens te delen. Het is een voorrecht om deze rol te mogen vervullen, om aanwezig te zijn in deze intense momenten.

Maar deze gesprekken zijn niet altijd gemakkelijk. De emotionele impact kan groot zijn. Toch merk ik dat het helpen van mensen om tot de kern van hun gevoelens en wensen te komen, ook mij raakt en verrijkt. Het geeft me een diep respect voor de kracht en kwetsbaarheid van het leven.

Mijn werk herinnert me er dagelijks aan dat luisteren een van de grootste gaven is die we elkaar kunnen schenken. Het is meer dan horen wat de ander zegt; het is echt aanwezig zijn, met volle aandacht en zonder oordeel. In een wereld waarin we vaak te snel leven, biedt de palliatieve zorg een bijzondere plek waar de waarde van het leven en de kracht van luisteren centraal staan.

Deze ervaringen maken het werk als palliatief verpleegkundige niet alleen uitdagend, maar ook buitengewoon dankbaar. Ze geven betekenis aan mijn eigen leven, terwijl ik anderen help betekenis te vinden in het hunne. En zo bewijst elk gesprek opnieuw dat, zelfs in de laatste fase van het leven, er nog zoveel waarde en schoonheid te ontdekken valt.

Deze column is geschreven door Bart Cornelissen, Transmuraal Palliatief Verpleegkundige